Παγκόσμια ημέρα κατά του καπνίσματος σήμερα, 31 Μαϊου και είναι η κατάλληλη ευκαιρία να μιλήσουμε για τον εθισμό. Πιο συγκεκριμένα, τι τον προκαλεί, γιατί είναι δύσκολο να ξεφύγουμε από αυτόν, αλλά και τους τρόπους με τους οποίους μπορούμε να τον διακόψουμε.
Ας ξεκινήσουμε από το τι είναι ο εθισμός.
Εθισμός ονομάζεται μια συμπεριφορά που χαρακτηρίζεται από εξάρτηση σε μια συγκεκριμένη δραστηριότητα ή ουσίες.
Τι οδηγεί όμως έναν άνθρωπο στον εθισμό; Ποια είναι κάποια κοινά χαρακτηριστικά των εξαρτημένων ατόμων; Αλλά και ποιοι οι τρόποι αντιμετώπισης του;
Οι ψυχολόγοι της Ρίζας θα μας αναφέρουν κάποιες πολύ χρήσιμες πληροφορίες σχετικά με τον εθισμό και την αντιμετώπιση του.
" Ο εθισμός μπορεί να θεωρηθεί μια συνήθεια που πολύ δύσκολα διακόπτεται λόγω των ψυχολογικών συνδέσεων που έχουμε κάνει μαζί της, αλλά και των σωματικών παραγόντων που μπορεί να επηρεάσει, ειδικά σε εθισμούς όπως το τσιγάρο, αλκοόλ και ουσίες.
Βλέποντας λοιπόν τον εθισμό σαν μια επιβλαβή συνήθεια με βαθύ ψυχολογικό υπόβαθρο, επιστημονικά έχουν βρεθεί κάποια βήματα που μπορούμε να ακολουθήσουμε για τη διακοπή του αλλά και την αντικατάσταση του με μια υγιή συνήθεια.
Τα βήματα διακοπής συνηθειών είναι τα εξής:
Θα χρησιμοποιήσουμε για παράδειγμα λόγω της Παγκόσμιας Ημέρας κατά του Τσιγάρου, το κάπνισμα:
Έχοντας έναν ισχυρό λόγο για να σταματήσετε το κάπνισμα μπορεί να διευκολυνθεί η διαδικασία της μετάβασης. Σκεφτείτε και γράψτε τους λόγους για τους οποίους θέλετε να το κόψετε, είτε πρόκειται για να είστε ένα καλό πρότυπο υγείας για τα παιδιά σας είτε για να βελτιώσετε την υγεία σας.
Στη συνέχεια, παρατηρείστε τη συνήθεια σας. Δώστε μεγάλη προσοχή σε τι σας εξυπηρετεί αλλά και πότε έχετε περισσότερο την ανάγκη να καπνίσετε. Ποια ανάγκη σας καλύπτει η συνήθεια σας; Σας αποσπά την προσοχή από την πλήξη, σας βοηθά να χαλαρώσετε ή διευκολύνει την κοινωνικοποίηση;
Έπειτα, αποφασίστε πώς να την διακόψετε. Ανάλογα με τη συνήθεια, ίσως είναι καλύτερο να την κόψετε αμέσως ή μειώστε τη σταδιακά. Έρευνες δείχνουν ότι τα άτομα που κόβουν το κάπνισμα αμέσως, έχουν μεγαλύτερη επιτυχία από αυτά που το κάνουν σταδιακά.
Μόλις κατανοήσετε τους λόγους που έχετε αυτή τη συνήθεια και τι σας προσφέρει, πειραματιστείτε αντικαθιστώντας την ανεπιθύμητη ρουτίνα σας με μια πιο υγιεινή ρουτίνα. Για παράδειγμα, εάν επιστρέφετε από τη δουλειά την Παρασκευή και ανταμείβετε τον εαυτό σας με ένα τσιγάρο ή ένα ποτό, καθορίστε ποια ανάγκη καλύπτετε. Είναι χαλαρωτικό; Δοκιμάστε να επιβραβεύσετε τον εαυτό σας βλέποντας μια ωραία ταινία ή απολαμβάνοντας ένα ωραίο μπάνιο. Σας αποσπά την προσοχή από ένα αγχωτικό περιβάλλον στο σπίτι; Δοκιμάστε να πάτε μια βόλτα.
Αλλάξτε το περιβάλλον σας για να αφαιρέσετε πράγματα και συνήθειες που έχετε συνδυάσει με τη συνήθεια που θέλετε να αλλάξετε. Έτσι θα το κάνετε πιο δύσκολο να επιστρέψετε στην παλιά σας συνήθεια.
Μην περιμένετε να αντικαταστήσετε την παλιά σας συνήθεια με μια πιο υγιεινή από τη μια μέρα στην άλλη. Εάν επιστρέψετε στην παλιά σας συνήθεια, συγχωρήστε τον εαυτό σας και ξεκινήστε ξανά."
Βιλελμίνη Αντωνοπούλου
MSc Ψυχολόγος Υγείας
" Η σημερινή ημέρα μας δίνει την ευκαιρία για συλλογισμό, σχετικά με το τι είναι τελικά εθισμός.
Από τη μία πλευρά η εξάρτηση που προκαλεί ο εθισμός συνοδεύεται από απώλεια ελέγχου της εθιστικής συμπεριφοράς, ενώ από την άλλη η ίδια η συμπεριφορά υιοθετείται ως μια προσπάθεια παρέμβασης και ελέγχου των συνθηκών στοχεύοντας στο ιδανικό αποτέλεσμα.
Ο εθισμός αφορά οτιδήποτε, για παράδειγμα από την υπερκατανάλωση σε τρόφιμα, καφέ, αλκοόλ, και ενδυμασία μέχρι κάπνισμα, χρήση ουσιών, τζόγο ή και ακατάπαυστη χρήση τεχνολογίας που παρατηρείται πολύ συχνά σε εφήβους.
Το προφίλ των εξαρτημένων ατόμων έχει στοιχεία από:
κακοποίηση στο παρελθόν, μη γονεϊκή αποδοχή, bulling, δυσκολία έκφρασης, μη διαχείριση πένθους, διαταραχή, παραβατικότητα κ.α. Το κενό που υπάρχει μέσα του λοιπόν ''αναζητά'' να καλύψει το άτομο με μια εθιστική συμπεριφορά του.
Ο ρόλος της οικογένειας
Ο ρόλος της οικογένειας είναι πάρα πολύ σημαντικός στα άτομα με εξάρτηση. Είναι ζήτημα όλης της οικογένειας και χρήζει άμεσης θεραπευτικής παρέμβασης. Είναι το κλειδί για την αντιμετώπιση οποιασδήποτε συμπεριφοράς εξάρτησης του παιδιού ή ενήλικα.
Αυτό που χρειάζεται να κάνει η οικογένεια είναι να παρατηρεί το παιδί ή ενήλικα στην ένταση και τη συχνότητα της εθιστικής του συμπεριφοράς. Έπειτα, να συμβουλευτεί σαν οικογένεια έναν ειδικό ψυχικής υγείας και με την κατάλληλη ενημέρωση, το άτομο να στραφεί και να παρακινηθεί για θεραπεία σε ένα κατάλληλο κέντρο απεξάρτησης.
Κοινότητες
Υπάρχουν κατάλληλα θεραπευτικά κέντρα για την ολιστική θεραπεία του εξαρτημένου και της συμβουλευτικής υποστήριξης της οικογένειας του με σημαντικά αποτελέσματα.
Η θεραπευτική παρέμβαση στο πλαίσιο κοινοτικού μοντέλου αντιμετωπίζει την πολπαραγοντικότητα των αιτιών της χρήσης.
Αν η έναρξη της χρήσης αποτελεί επιλογή, η συνακόλουθη εξάρτηση δημιουργεί ακούσια αποτελέσματα συμπεριφοράς. Η δε παρατεταμένη χρήση ουσιών επιδρά με τρόπο που καθιστά τη διακοπή της χρήσης πολύ δύσκολη.
Στο ψυχολογικό επίπεδο επηρεάζουν σημαντικά η χαμηλή αυτοεκτίμηση, η αντικοινωνική προσωπικότητα, η απομόνωση ,η ανάγκη για φυγή από τη πραγματικότητα.
Στο κοινωνικό επίπεδο επηρεάζουν η εκπαίδευση, η αποτυχία, η πίεση ομότιμων, οι δυσκολίες κοινωνικοποίησης κ.α
Όλες οι παραπάνω αιτίες μπορούν να ενταχθούν στο θεραπευτικό πλαίσιο για το κάθε εξαρτημένο άτομο και να δρομολογηθεί η θεραπεία και η επανένταξή του σε κοινωνικό επίπεδο.
Εν κατακλείδι, η εθιστική συμπεριφορά προστατεύει το άτομο προσωρινά, από έναν εαυτό που δύσκολα μπορεί να αποδεχτεί. Επομένως, αυτό που θέλουν τα άτομο με εξαρτήσεις είναι χώρος για αποδοχή και κατανόηση και ευκαιρία να ακουστούν τα βαθύτερα ανέκφραστα συναισθήματά τους. "
Κατερίνα Χαρίτου
Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας & Οικογενειακή Θεραπεύτρια
Αξιοποιώντας λοιπόν την ημέρα αυτή, ας δούμε και πως αντιδρά και το σώμα μας συγκεκριμένα στη διακοπή του καπνίσματος!
Διαβάζοντας το παραπάνω πινακάκι λοιπόν, μπορείς να καταλάβεις το πόσο επιβλαβές είναι για τον οργανισμό το κάπνισμα αλλά και να εκτιμήσεις πόση προσπάθεια κάνει για να επαναφερθεί σε μια υγιή κατάσταση μετά τη διακοπή του τσιγάρου.
Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, γνωρίζουμε πως το κάπνισμα:
ευθύνεται για 9 στις 10 περιπτώσεις καρκίνου του πνεύμονα.
27% όλων των καρκίνων να αποδίδονται στη χρήση καπνού.
σκοτώνει έως και τους μισούς χρήστες του.
σκοτώνει περισσότερους από 8 εκατομμύρια ανθρώπους κάθε χρόνο.
1,2 εκατομμύρια θάνατοι είναι αποτέλεσμα της έκθεσης μη καπνιστών στο παθητικό κάπνισμα.
Για αυτό λοιπόν το Ευρωπαϊκό Σχέδιο έχει ως στόχο ,ως το έτος 2040, λιγότερο από το 5% του πληθυσμού να είναι καπνιστές. Αυτός είναι και ένας από τους σημαντικότερους τρόπους καταπολέμησης νεοπλασματικών ασθενειών.
Ήλια